Khi bắt đầu bước chân vào lộ trình tu tập, thắc mắc phổ biến nhất thường xoay quanh việc: “Làm thế nào để thực hành thiền một cách chuẩn xác?” Dựa trên những kinh nghiệm từ Ngài Mahasi bài giảng, Ngài tránh dùng những thuật ngữ triết học xa rời thực tế, nhưng lại đưa ra một phương pháp cực kỳ thực tế: hãy tỉnh giác trước mọi hiện khởi của thân và tâm ngay lúc này.
Theo quan điểm của Ngài Mahasi cho người mới, hành thiền không cốt để săn tìm những trạng thái hỷ lạc hay an tĩnh lạ thường. Cốt lõi của thiền chính là sự thấu thị minh bạch. Lúc cơ thể di chuyển, cần hay biết về sự dịch chuyển. Khi tâm trí vận hành ý tưởng, hãy tỉnh thức về điều đó. Nếu có sự không thoải mái phát sinh, cần nhận diện nó rõ ràng. Sự thấy biết này chính là nền tảng của trí tuệ.
Trong chỉ dẫn cho người sơ cơ, Ngài Mahāsi hằng ưu tiên những điều cơ bản nhất. Chuyển động của hơi thở thông qua sự phồng xẹp của cơ bụng, được sử dụng làm neo điểm chính vì nó luôn có mặt và cực kỳ dễ ghi nhận. Chỉ cần nhận diện rõ tiến trình “phồng, xẹp” một cách bền bỉ, trạng thái tâm lý sẽ dần thoát khỏi sự hỗn loạn và tăng cường độ sáng suốt. Nếu tâm phóng đi, chỉ cần ghi nhận “nghĩ” rồi quay về. Đừng để sự bực bội hay nhu cầu phân tích làm gián đoạn việc thực hành.
Thông qua những lời chỉ dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, Ngài chỉ dạy rằng trọng tâm không nằm ở việc ngồi lâu hay mau, mà là chánh niệm có mặt được bao nhiêu. Việc thực hành đúng đắn trong thời gian ngắn có giá trị hơn nhiều so với việc ngồi lâu mà thiếu chánh niệm. Bởi lẽ đó, người mới bắt đầu Thiền Sư Mahasi cần tránh việc cưỡng cầu một cách quá đà, mà nên chú ý đến tính liên tục và tinh thần bền bỉ.
Điểm độc đáo nổi bật trong lộ trình Ngài Mahasi cho người mới là ở chỗ thiền tập không chỉ được thực hiện khi ngồi tĩnh lặng. Khi đi, biết đang đi; khi đứng, biết đang đứng; khi nằm, biết đang nằm. Thậm chí trong các hoạt động đời thường như ăn uống, làm việc nhà hay giao tiếp, miễn là duy trì được tỉnh thức, đó vẫn được tính là tu tập. Thông qua đó, hành giả sẽ phát triển được khả năng sống tỉnh thức giữa nhịp sống hằng ngày.
Nếu áp dụng chính xác các hướng dẫn từ Ngài Mahasi bài giảng, người tu tập sẽ bắt đầu thấu hiểu một đạo lý căn bản: vạn pháp đều có sự sinh khởi và hoại diệt. Các cảm giác sẽ tan đi, ý nghĩ sẽ biến mất, và cảm xúc cũng không tồn tại vĩnh cửu. Cái thấy này không dựa trên nền tảng lý thuyết mà dựa trên thực chứng cá nhân. Điều này giúp làm suy yếu sự bám chấp và những phản xạ tâm lý cố hữu.
Với những ai mới bắt đầu, lộ trình Ngài Mahasi cho người mới gợi mở là một giải pháp thực hành bảo đảm và chân chính. Không cần tin vội, không cần mong cầu kết quả nhanh. Cốt lõi là ở sự thực hành chuẩn mực, quán sát liên tục và để trí tuệ tự động thăng tiến. Đó là tinh thần cốt lõi trong những bài giảng giản dị mà sâu sắc của Ngài Mahāsi.